Kronik pankreatit, pankreasın uzun süreli iltihaplanması sonucu oluşan, geri dönüşü olmayan hasarlara yol açan bir durumdur. Bu durum, pankreasın normal fonksiyonlarını yerine getirmesini engeller ve çeşitli komplikasyonlara neden olabilir.
Nedenleri:
- Aşırı Alkol Tüketimi: Kronik pankreatitin en sık görülen nedenlerinden biridir.
- Safra Kesesi Taşları: Safra kanalını tıkayarak pankreas enzimlerinin akışını engelleyebilir.
- Genetik Faktörler: Ailede pankreatit öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
- Otoimmün Hastalıklar: Bazı otoimmün hastalıklar pankreas iltihabına yol açabilir.
- Hipertrigliseridemi: Kanda yüksek trigliserit seviyeleri pankreatit riskini artırabilir.
- Sigara: Sigara içmek pankreatit gelişim riskini artırır ve hastalığın seyrini kötüleştirebilir.
- İdiyopatik: Bazı vakalarda neden belirlenemez.
Belirtileri:
- Karın Ağrısı: Genellikle üst karın bölgesinde hissedilen, sürekli veya aralıklı ağrılar. Ağrı sırta da yayılabilir.
- Sindirim Sorunları: Yağlı dışkı (steatore), hazımsızlık, şişkinlik gibi sorunlar.
- Kilo Kaybı: Pankreasın sindirim enzimlerini yeterince üretememesi sonucu besin emilimi bozulur ve kilo kaybı yaşanabilir.
- Diyabet: Pankreasın insülin üretme yeteneği zarar görebilir ve diyabet gelişebilir.
- Bulantı ve Kusma: Özellikle yemeklerden sonra ortaya çıkabilir.
- Sarılık: Safra kanalının tıkanması durumunda görülebilir.
Tanı:
- Fizik Muayene: Doktor tarafından yapılan genel muayene.
- Kan Testleri: Amilaz, lipaz gibi pankreas enzimlerinin seviyelerini ölçmek için yapılır.
- Görüntüleme Yöntemleri:
- BT Taraması (Bilgisayarlı Tomografi): Pankreasın ve çevresindeki organların detaylı görüntülerini sağlar.
- MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Yumuşak dokuları daha iyi görüntülemek için kullanılır.
- Endoskopik Ultrason (EUS): Pankreas ve safra kanallarının daha yakından incelenmesini sağlar.
- ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi): Safra ve pankreas kanallarının görüntülenmesi ve tedavi edilmesi için kullanılır.
Tedavi:
Kronik pankreatitin tedavisi, belirtileri hafifletmeye ve komplikasyonları önlemeye yöneliktir.
- Ağrı Yönetimi: Ağrı kesiciler, sinir blokları veya cerrahi müdahale gerekebilir.
- Enzim Takviyesi: Pankreas enzimlerinin yetersiz üretimi durumunda, sindirime yardımcı olmak için enzim takviyeleri kullanılır.
- Diyabet Yönetimi: İnsülin veya diğer diyabet ilaçları ile kan şekeri kontrol altında tutulur.
- Beslenme Desteği: Yağ oranı düşük, kolay sindirilebilir bir diyet önerilir. Gerekirse vitamin ve mineral takviyeleri verilir.
- Alkol ve Sigara Bırakma: Alkol ve sigara tüketimi tamamen bırakılmalıdır.
- Cerrahi: Safra kanallarında tıkanıklık veya pankreas kanallarında darlık varsa cerrahi müdahale gerekebilir.
Komplikasyonlar:
- Diyabet
- Beslenme Yetersizlikleri
- Pankreas Psödokisti: Pankreas çevresinde sıvı dolu kistler oluşabilir.
- Safra Kanalı Tıkanıklığı
- Pankreas Kanseri: Kronik pankreatit, pankreas kanseri riskini artırabilir.
Kronik pankreatit, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilecek ciddi bir durumdur. Erken tanı ve uygun tedavi ile komplikasyonların önlenmesi ve yaşam kalitesinin artırılması mümkündür.